Page 10 - mayis_internet

sirdergisi.com
Mayıs 2021 - Ramazan 1442 DENEME

AHİLERDE ŞED KUŞANMA

Akif CEMİL

Ahi Evran-ı Veli, İslam ahlak ve edebini sistematize ederek esnaflığa tatbik etmiştir.
Osmanlı’nın kuruluş dönemlerinde yaşayan bu zat, aynı zamanda devletin teşekkülünde de
mühim rol oynamıştır. Günümüzde bazı yerlerde Dükkanların toplu olarak dua ile açılması kadar
da olsa Ahilik hatırlanmaktadır. Ahi Evran ve Ahilik hakkında teferruata inmeden, tarihten bir
hadise ile Ahiliğin temel prensiplerini tanımaya çalışalım.

Orhan Gazi döneminde, Hacı Bektaş-i Veli tarafından, Kırşehir’de bulunan Ahi Evran-ı Veli’ye
Bostancı Bahaeddin Çelebi gönderilir. Ondan “emanet” adı altında manevi destek alınmak
istenmektedir. Bostancı Bahaddin Çelebi şehre girdiğinde mehterin velveleli bir şekilde nevbet
vurduğunu görünce şaşırır. Şehrin dört bir yanından örs sesleri gelmektedir. Biraz ilerleyince
örse inen çekiçlerin sesi kulaklarını çınlatır. Bahaeddin Çelebi, demirciler çarşısına geldiğini anlar.
Nevbetin vurulduğu, uğultunun çoğaldığı meydana gelince şaşkınlığı iyice artmıştır. Kalabalığın
içine girince bu insanların bir kısmının da yoldan geldiğine şahit olur. Bir şenlik , bir kutlama
merasimi yapılmaktadır. Fakat ne olduğunu tam anlayamamıştır. O esnada bir yiğitbaşı meydana
çıkarak meclisi sevk ve idare etmeye başlar. Önce davetlilere sorulur. Konyada’dan Ayıntep’ten
Amid’den, Aksaray’dan, Yabanlu’dan heyetler toplanmıştır. Anadolu Bey’lerinden okuntu gelip
gelmediği sorulur. Konya’dan, Tebriz’den, Bağdat’tan, Kütahya’dan Aydın’dan, Kastamonu’dan
Maraş’tan okuntuların geldiği söylenirken Bostancı Bahaeddin’in içinden Söğüt, Bursa, Osmanlı
düşüncesi geçer. Bursa’nın da ismi okununca sevinir, rahatlar. Konuşmalar devam ettikçe anlar
ki; bu merasim civar illerin Ahi gençlerin ustalık şeddini yani peştemalini kuşanması için tertip
edilmiştir. Bostancı Bahaeddin Çelebi’nin Kırşehir’ e ayak bastığında duyduğu demirci çekiçlerinin
çıkardığı ses boşuna değilmiş. Anadolu’da Ahi Şeyhlerinin toplantısında ilk celsesinde, kalfa
olacak iki demirci çırağının imtihanı yapılacakmış. O anda demirci çırakları, yanlarında ustalarıyla
beraber huzura çıkarlar. Yiğitbaşı huzura sorar;

-“Erenler! Bu gençleri öğrendiğimiz vechile şed kuşatmak, kalfa yapmak ve canlar arasına
katmak isteriz. Ne dersiniz?” Huzurdakiler dualarla imtihana alınmasını münasip görürler.

Kalfaların elinde hediye çıkını, ustaların elinde ustalık peştemalı vardır. Yiğitbaşının işaretiyle
bunlar kenara konur. Yiğitbaşı, Ahi adeti icabı tahta tabakta duran katlı ustalık peştamalini alır.
Açılmış haliyle Elif’e benzeyen peştamalı sarar. Elif, Allah’ın birliğine ve doğruluğuna işaret
etmektedir. ”Elif gibi doğru geldim, inşallah ebedi hayata da doğru giderim”demektir. Yiğitbaşı
kuşağı enine beşe büker. Bu beşe bükme; beş vakit namaz ve beş büyük Peygamberi hatırlatmak
içindir. Yiğitbaşı aynı peştamali boyuna üçe katlar. Bu, şeriat, hakikat, tarikat demektir. Bundan
da alemin dört unsuru (anasır-ı erbaa; hava, su, ateş, toprak), çehar-ı yar-ı Güzin (hulefa-yı
raşidin, dört halife; Hz. Ebubekir, Hz. Ömer, Hz. Osman, Hz. Ali), dört büyük melek (Hz. Cebrail,
Mikail, Azrail, İsrafil), dört kitap (Tevrat, Zebur, İncil ve Kur’an-ı Kerim) hatırlanır.

Nakip huzura gelip;

8