Page 3 - hazir

sirdergisi.com
EDİTÖR’DEN Haziran 2020 - Şevvâl 1441

Sinemanın Tarihi

Yavuz Selim PINARBAŞI

Aziz dostlar, sanatın en popü- taşınabiliyordu.
ler dallarından biri olan sinema,
bakalım nasıl doğuyor? Bulundu- Fabrikadan İşçilerin Çıkışı Filmi
ğu ilk yıllarından şimdiki yerine, Lumiere Kardeşler, 1895 yılında Ulusal Sanayi Derne-
sanatın zirvesine olmasına nele- ği’nde ilk filmlerini oynattılar. Film, babalarının fabrikasın-
re borçlu? Sinemanın tarihini bu dan işçilerin çıkışını anlatan ve bir dakikadan biraz daha
bilgi yazımda irdeliyorum. Güncel uzun süren “Lumiere Fabrikasından İşçilerin Çıkışı” isimli
bir bilgi yazısı olmakla beraber filmdi. Sinematografla birçok fotoğraf derneğinde göste-
yeni eklemeler de var. Sıkmadan rimler yapıldı.
okumanız açısından anlaşılır bir
bilgi yazısı olması için gayret ediyorum. İlk Sinema Gösterimi Başlıyor
Sinemanın Serüveni
Sanat dalları arasında, yedinci sanat olarak kabul edi-
len sinema, Lumiere Kardeşler, büyük yankı uyandıran
halka açık ilk film gösterimini gerçekleştirdiklerinde tarih,
1895 yılıydı. Sinemanın tarihi, milattan önceye ve “Came-
ra Obscura (karanlık oda)” denilen buluşa dayanıyor. Bir
kutuya açılan delikten tutulan cismin kutunun diğer tarafı-
na yansımasından ibaret olan Camera Obscura’nın sinema
büyüsünü başlattığı düşünülür.
Latince ismi “Lanterne magica” olan Büyülü Fener’i
ise günümüzdeki slayt projektörlerin atası olarak görmek Lumiere Kardeşler, sinematografla 28 Aralık 1895’de
mümkündür. Büyülü Fener, 2. yüzyılda Çin’de keşfedilmiş- halka açık ilk gösteriyi yaptılar. İlk gösteride, “Lumiere
tir. Büyülü Fener, “Thaumatrope” ve biraz daha gelişmiş Fabrikası’ndan İşçilerin Çıkışı, Bebeğin Kavgası, Tuileries
bir hali olan “Phenakisticope”un buluşuna imkân sağladı. Havuzu, Bir Trenin Gara Gelişi, Alay, Nalbant, Kâğıt Oyunu,
Bu aletler, bir silindirin etrafına çizilen resimlerin, silindirin Ayrık Otları, Duvar, Deniz.4” isimli filmler gösterildi. Gös-
hızla çevrilmesiyle hareket etmesi prensibine dayanmak- teri, ücretliydi ve yaklaşık 100 kişi tarafından izlenmişti.
tadır. Bütün bu birikimler, Thomas Alva Edison’un 1894 Özellikle Bir Trenin Gara Gelişi filmi, gerçekçi görüntüleri,
yılında “Kinetoskop”u icatını kolaylaştırdı. Kinetoskop, çekim tekniği ve uygun açı kullanımı nedeniyle izleyiciler-
görüntülerin hareketli izlenmesini sağlayan tek kişilik bir de olağanüstü etki yaşattı. Birçok kişi, üstlerine gelen tren-
izleme kabinidir. den ürktü, saklanmaya çalıştı. Yoğun ilgi üzerine Lumiere
Kardeşler, film gösterimlerine devam ettiler. Zamanla film
Lumiere Kardeşler gösterimlerinde salonda piyanoyla müzik de yapılmaya
başlandı. Ancak bir problem vardı, yeni filmlere ve ilginç
Louis ve Auguste Lumiere konulara ihtiyaç vardı. Lumiere Kardeşler, yabancı ülkelere
kardeşlerin babası Antoine Lu- film çekimi için birçok kişi gönderdiler. Bu kişilerden biri
miere, resim öğretmenliğini bı- de 1896 yılında İstanbul’a gelerek çekim yaptı. Haliç’in
raktıktan sonra Fransa Lyon’da Panoraması, Boğaziçi Kıyılarının Panoraması, Türk Topçu-
fotoğrafçılık ve fotoğraf malze- su, Türk Piyadesinin Geçit Töreni, dönemin İstanbul’unu
mesi üretimi yapmaya başladı. gözler önüne serer. Böylece, Lumiere Kardeşler sayesin-
Ailenin işleri büyüdü ve yüzlerce de elimizde 19. yüzyılda farklı ülkeler, kültürler, insanların
metre fotoğraf kâğıdı üretebilen yaşayışları, kılık kıyafetleriyle ilgili belgesel nitelikte bini
bir fabrikaya dönüştü. Lumiere kardeşler, üretim süreçle- aşkın film bulunmaktadır. Lumiere Kardeşler, fotoğraf
rinden çok fotoğrafın kendisine ve hareketli görüntülere ve teknolojik yeniliklere meraklarıyla, bugün büyüklüğü
alâka duymaktaydılar. Babaları, Edison’un Kinetoskop’unu milyonlara ulaşan bir sektör haline gelen sinemanın te-
eve getirdiğinde iki kardeş merakla bu aleti incelemeye mellerini attılar.Gününüzün bir sinema tadında geçmesi
başladı. Tek kişilik bir sinema sistemi olarak tarif edilebi- dileğimle. Saygılar
lecek Kinetopkop’u geliştirmek ve çok sayıda kişinin izle-
yebileceği hale getirmek isteyen kardeşler, kolları sıvadı.
Lumiere kardeşler, görüntü içeren filmlerin kenarla-
rına delikler açıp hareket ettirerek “sinematografı” bul-
dular. Sinematografın önünden saniyede geçen 15 film
görüntüsü, oldukça gerçekçi görüntü sağlıyordu. Elle
kurulabilen ve hafif bir alet olan sinematograf, her yere

1