Page 21 - internet

sirdergisi.com
Mart 2023 - Şaban 1444

medreseye tâyin edildi. 1525'de ise, sever ve değer verirdi. Onu bütün bildirdiler. Ebüssü'ûd Efendi,
Kireççizâde yerine Bursa Sultâniye seferlerinde yanında bulundurdu. mutlaka içindekilerin görülmesi
Medresesine tâyin edildi. 1527 1541 senesinde Budin'in fethinde, gerektiğini, kıymetli bir şey varsa
senesinde Abdüllatîf Efendi yerine zafer şükrânesi olarak şehrin en gömülemeyeceğini söyledi. Çekmece
Sahn-ı semân Müftî Medresesi büyük kilisesini câmiye çevirten Ebüssü'ûd Efendiye verilirken,
müderrisliğine terfî olundu. Bu pâdişâh burada ilk namazı Ebüssü'ûd elden kayıp düştü ve içindekiler
vazifesi beş sene sürdü. Çok sayıda ve Efendiye kıldırttı. Yine pâdişâhın döküldü. Kâğıtların her birinde bir
kıymetli âlimler yetiştirdi. emri üzerine, Budin'in ve Orta fetvâ ve altında şeyhülislâmın imzâsı
Macaristan'ın tapu ve tahrir işlerini vardı. Ebüssü'ûd Efendi, yazıların
Ebüssü'ûd Efendi 1532 senesinde yaptı. Mühim hizmetler yaptığı bu altında kendi imzâsını görünce; "Ey
Bursa kâdılığına tâyin edildi. Bursa vaifesinden sonra, 1545 senesinde Süleymân! Sen kendini kurtardın
kâdılığı önemli mevkîlerden olup, Fenârîzâde Muhyiddîn Efendinin ama, biz ne yapacağız?" diyerek
bu vazîfede başarılı olan İstanbul ihtiyarlığı ve rahatsızlığı sebebi ile ağlamaya başladı. Kânûnî Sultan
kâdılığına, İstanbul kâdılığında şeyhülislamlıktan ayrılması üzerine Süleymân Han, yapacağı her işi
muvaffak olan da Anadolu bu göreve getirildi. Bu sırada elli şeyhülislâma sormuş ve aldığı fetvâya
kâdıaskerliğine tâyin edilirdi. beş yaşında bulunuyordu. Otuz göre hareket etmişti. Delîl olarak da,
Bundan sonra da şeyhülislâmlık sene şeyhülislâmlık yaparak, dîne ve aldığı fetvâların yanında gömülmesini
makâmına getirilirdi. Ebüssü'ûd devlete üstün hizmetler yaptı. Kânûnî vasiyet etmişti.
Efendi, Bursa'da bir yıl kâdılık Sultan Süleymân Hân ve İkinci Sultan
yaptıktan sonra, İstanbul kâdılığına Selîm'in saltanatları zamânında 30 Ebüssü'ûd Efendi, Kânûnî Sultan
tâyin edildi. Bu vazîfesinde başarılı sene şeyhülislâmlık yaptı. Osmanlı Süleymân Hana hayatta iken bir
hizmetler yaptı. Bu vazîfesinde adlî şeyhülislâmları arasında en çok vesîle ile şu meâlde bir kıt'a yazmıştı;
işlerin tamâmına, belediye reisliğine, bu makamda kalıp hizmeti geçen "Asıl gerçek, gerçeği gören cihân
denetleme ve tâkib müesseselerinin Ebüssü'ûd Efendidir. Bu vazifede pâdişâhının görüşüdür. Onun fikri
tamâmına ve idârî işlerin bir kısmına bulunduğu sırada çok mühim ve görüşü şeriatin senedi, dînin ise
bakıyordu. Ebüssü'ûd Efendi, hizmetler yapmıştır. Kânûnî Sultan direğidir." O, sultanın kaybından
bu vazîfesinde öyle seri ve çok Süleymân Hân, Ebüssü'ûd Efendiyi duyduğu büyük üzüntü ve acıyı
çalışıyor, işleri öyle yürütüyordu ki, çok sever ve her önemli işinde ifâde etmek üzere Arapça olarak şu
kâtibleri ona yetişemiyorlardı. Bu onun fetvâsına mürâcaat ederdi. mânâda bir şiir söylemiştir:
sebeple kâtiplerden bir grup günün Süleymâniye Câmiinin temel atma
yarısında, diğer bir grub da günün merâsiminde, mihrâbın temel taşını "Yıldırım gürültüsü mü, yoksa
diğer yarısında işleri yetiştirmeye Ebüssü'ûd Efendiye koydurtmuştur. İsrâfil Sur'u mu?
çalışıyorlardı. İstanbul kâdılığı, Devrinde âlimler arasında bir mesele
ilmiye sınıfı için önemli bir mevkî idi. hakkında farklı hüküm ortaya çıksa, Ki böyle doldu kıyâmet
Ebüssü'ûd Efendinin İstanbul kâdılığı Kânûnî Sultan Süleymân Hân, sayhalarıyla yeryüzü
vazifesi üç sene sürdü. Bu zaman Ebüssü'ûd Efendinin tarafını tercih
içinde fevkalâde başarı ve mehâretle ederdi. Ebüssü'ûd Efendi, o devirde, Bundan her tarafa büyük bir
kâdılık yaptı. Bundan sonra, ilmiye devlet kânunlarını dînin hükümlerine korku isâbet etti,
sınıfı için en yüksek makamlardan uygun bir şekilde düzenlemiştir.
sayılan kadıaskerlik vazifesine tâyin Tımar ve zeâmetlere dâir mevzûlarda Bundan bütün insanlar Tûr'daki
edildi. Normalde Anadolu kâdıaskeri, verilen kararlar, genellikle Ebüssü'ûd helâk hâdisesini tattı."
sonra da Rumeli kâdıaskeri olması Efendinin fetvâlarına dayanmıştır.
gerekirken, bir rütbe atlanarak, 1537 Mülâzemet usûlü de onun Ebüssü'ûd Efendi, sekiz sene de
senesinde Rumeli kâdıaskerliğine kadıaskerliği zamanında kurulmuştur. Sultan İkinci Selîm Hân zamânında
getirildi. Sekiz sene bu vazifede Kânûnî, arâzi kânunnâmesini de şeyhülislâmlık yaptı. Sultan İkinci
bulunarak, büyük hizmetler yaptı. Ebüssü'ûd Efendiye yaptırmıştır. Selîm Hân, Ebüssü'ûd Efendiye
Ebüssü'ûd Efendi, kâdıasker tâyin Kânûnî Sultan Süleymân Hân 1566 çok hürmet edip, onu incitecek
edilmeden önce gördüğü bir (H.974) senesinde vefât edince, hareketlerden sakınırdı. Bu dönemde
rüyâyı şöyle anlatmıştır: "Kadıasker cenâze namazını Ebüssü'ûd Efendi de pek mühim hizmetler yaptı.
olmadan bir hafta önce, rüyâmda kıldırdı. Kılınan cenâze namazından En mühim hizmetlerinden biri,
Fâtih Sultan Mehmed Câmiinin sonra Kânûnî'nin hayatta iken Kıbrıs'ın fethi için fetvâ vermesi ve
mihrâbında benim için bir seccâde yaptırdığı Süleymâniye Câmii Kıbrıs'ın fethini sağlamasıdır. Bu ada,
serilmiş olduğunu gördüm. Halka bahçesindeki türbesine gelindi. İslâmiyetin ilk zamanlarında Eshâb-ı
imâm oldum ve sekiz rekat namaz Cenâze kabre konuldu. Bu sırada bir kirâm tarafından fethedilmişti.
kıldım. Bu rüyâdan sonra kadıasker çekmece getirilip kabre konulmak Osmanlı Devletinin Kıbrıs üzerinde
oldum. Meğer bu rüyâ, kadıaskerlikte istendi. Şeyhülislâm Ebüssü'ûd Efendi târihî bir hakka sâhib olması ve bir
sekiz sene kalacağıma işâretmiş. müdâhale etti. Çekmecenin niçin de o zaman Kıbrıs'a hâkim olan
Keşke kıldığım o sekiz rekatlık ikindi konulduğunu, dînimizde kıymetli Venediklilerin, yapılan anlaşmayı
yerine yatsı namazı kılmış olsaydım." bir şeyin cenâzeyle gömülmesinin bozarak deniz yollarına tecâvüz
mümkün olmadığını söyledi. Sultan etmeleri sebebiyle, Kıbrıs'ın fethine
Kânûnî Sultan Süleymân Hân Süleymân Hanın, vefâtından bir gün fetvâ verdi.
kıymetini ve ilimdeki üstünlüğünü önce vasiyet edip bu çekmecenin
anladığı Ebüssü'ûd Efendiyi çok kendisi ile gömülmesini istediğini Kuruluşundan beri durmadan
gelişen Osmanlı Devleti büyüdükçe,
19 19